به مناسبت 9 آبان روز تکریم از بازنشسته گان

موضوع: مدیریت منابع انسانی

نیروی انسانی به عنوان بزرگترین و با ارزش‌ترین دارایی و سرمایه هر سازمانی محسوب می‌شود و برخلاف سایر منابع سازمانی علاوه بر اینکه با مصرف کردن مستهلک و کاهش نیافته بلکه تنها سرمایه‌ای است که فزاینده است و هرگز با مصرف کردن مستهلک نشده بلکه با تجربه و مهارتی که کسب می‌نماید موجب عملکرد بهتر و بیشتر سازمانها می‌گردد.طبیعی است که سازمانها نباید بعد از مدت معینی (سن بازنشستگی) این سرمایه های ماهر ومجرب فکری خود را رها کرده و فراموش کنند بلکه از تجارب ودانش مفید آنان در جهت بهبود و بالندگی بهره مند شوند.

اگر قبول کنیم که سرمایه انسانی بزرگترین و با ارزش‌ترین دارایی هر سازمان و کشوری محسوب می‌شود باید بپذیریم هر چیز که با ارزشتر و گرانبهاتر باشد به حفظ و نگهداری، مراقبت و مدیریت بهتر نیز نیازمند است. سازمانها در کنار سایر برنامه‌ریزیهایی که انجام می‌دهند باید برنامه‌ریزی نیروی انسانی نیز داشته باشند، زیرا شرط لازم موفقیت سایر برنامه‌ها داشتن نیروی انسانی کارآمد با انگیزه و ماهر است به همین منظور برنامه‌ریزی نیروی انسانی در همة سازمان‌ها لازم و ضروری است و ابزاری است که مدیریت را در این راه یاری می‌دهد.

یکی از مراحل فرایند برنامه ریزی نیروی انسانی برنامه ریزی برای دوران بازنشستگی سرمایه های انسانی است، که در بیشترسازمانها از اهمیت وجایگاه والایی بر خوردار نبوده وکمتر به آن توجه می شود، سازمانها همانطور که برای گزینش، استخدام، آموزش و اشتغال کارکنان خود، برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و نظارت می کنند، باید برای این برهه از دوره افراد نیز فکر کنند و آنها را به امید خود رها نسازند. بازنشستگی مرحله ای از مراحل فرایندبرنامه ریزی نیروی انسانی در سازمانها است که فرد در زمان حیات سازمانی می بایست آنرا طی کند، زمانی که با استخدام شروع می شود و نه تنها در دوره بازنشستگی پایان نمی پذیرد بلکه بعد از مرگ فرد نیز ادامه می یابد.

 در نهایت اینکه، بازنشستگی مرحله نهایی یک استخدام نیست بلکه خود آغازی از یک مرحله زندگی سازمانی فرد به شمار می آید. سازمانها باید توجه فراوان نسبت به استقرار سیستمهای صحیح بازنشستگی اقدام نمایند و در نظر داشته باشند که عوارض چنین سیستمهای نامطلوب در جنبه های مختلف سازمان تأثیرات سوئی به جای می گذارد.

باور کنیم که پیری روزگاری است که هرچند بازوان دلیر دیگر توان یاوری ندارند , اما دانش و فضیلت , رفعت می یابد. بر اساس این دیدگاه کهنسالی مرحله پختگی زندگی آدمی است و مرحله ای که آدمی را از دیگر افراد جامعه، متمایز می سازد و تشخص ویژه ای به آن می‌دهد. ناگفته پیداست که این ویژگی، البته دارای امتیازاتی است، امتیازاتی که دارنده آن در طول سال های عمر خود، آنها را کسب کرده و به قول معروف، آسان به دست نیاورده است. چنین است که کهنسالان را فرزانگان جامعه خوانده‌اند و دوران بازنشستگی را دوره فرزانگی و فرهیختگی نام نهاده اند.

شاید نیاز به بازگو کردن نباشد که سالمندی و کهنسالی در فرهنگ و باورهای ما از چه پایه احترام و تکریم برخوردار بوده است . این مطلب را نه تنها می توان در فرهنگ عامه و روزمره  که در فرهنگ مکتوب نیز یافت اگر چه مدتی است که این فرهنگ زیبا کم رنگ تر شده ولی با این حال نمی توان منکر کوله بار تجربه و آموخته های سالمندان شد که در مدرسه زندگی آموخته اند ، مدرسه ای که انسان یک بار بدان گام می نهد ، و تنها وقتی آن را به درستی می شناسد که دیگر در شرف ترک  آن مدرسه است. بدین سبب در آموزه های ما بر آموختن از پیران و جهاندیدگان تاکید فراوان شده است حتی تجربه را مافوق علم دانسته اند.

برای تکریم و بهره گیری از تجارب ومهارت بازنشستگان توجه به نکات زیر ضروری است:

1- براساس آموزه های دینی، هیچ کس در هیچ مرحله ای از عمر بازنشسته نیست زیرا بازماندگان از زندگی در تفکرات اسلامی معنا و مفهومی ندارد. انسان در هر حال و در هر مرحله ای از روند زندگی مکلف است به انجام وظایفی و محق است به بهره مندی از برآیند تلاش های صمیمانه خود.

2-  بازنشستگی به معنای آغاز فرهیختگی انسان است . زیرا فرهیختگی در بالندگی و تکامل او است که در دوران جوانی به دست نمی آید و مرز کمال برای انسان ، میانسالی و در نهایت سالخوردگی است.

3- بازنشستگی پایان بهره وری افراد در جامعه نیست بلکه آغاز بهره گیری از تجارب سودمند آنها واعتقاد راسخ به اینکه تجارب و اندوخته های آنها می تواند چراغ راه آیندگان باشد.

4- برای اعتلای فرهنگ بازنشستگی در جامعه و احترام به شاَن والای انسانی افراد بازنشسته سازمان های مربوطه  از جمله سازمان های ارتباط جمعی ، صدا و سیما . مطبوعات  و…. اقدامات فرهنگی لازم و قابل توجه انجام دهند.

5- آغاز بازنشستگی با مراسم تقدیر و بزرگداشت زحمات فرد بازنشسته همراه باشد و سازمانهای مربوطه از یک طرف و اطرافیان وی از سوی دیگر ورود او را به فصل جدیدی از زندگی اش تبریک گویند که این خوش آمد اعتماد به نفس را در آغاز راه بازنشستگی به بار می آورد.

6- تکریم وگرامی داشت بازنشستگان تکریم وگرامی داشت آینده خودمان است هر تلاش وحمایتی از بازنشستگان حمایت از خودمان خواهد بود.

7- در کنار توجه به مسائل روحی و روانی  بازنشستگان، مشکلات اقتصادی آنها نیز مورد توجه مسئولان سازمانها قرار گیرد.

8- بازنشستگان برای تامین نیازهای معنوی شان توقع زیادی ندارند . حفظ حریم حرمت آنان کارساز است. نیاز آنها به داشتن هویت، امنیت و حرمت است . جدا از نیاز مادی می خواهند تجربه های کاری خود را که ماحصل گذران عمرشان هست به جامعه هدیه کنند.

9- شرکت در سمینار ها ، گردهمایی ها و… برای افراد بازنشسته ، برنامه ریزی شود و از نظرات ، تجربیات و تخصص آنها استفاده شود.

10- مجلاتی به صورت فصلنامه یا ماهنامه مخصوص بازنشستگی برای ارائه اطلاعات، انعکاس نیازها، بیان خواسته‎ها و … منتشر شود و از پیشنهادات و نظرات بازنشستگان در مجله استفاده گردد.

11- کارمندان بازنشسته همانند افراد شاغل بتوانند از کلیه امکانات رفاهی سازمان، سالن‎های ورزشی، باشگاهها، کمک‎های نقدی و غیرنقدی، شرکت در اردوهای زیارتی، سیاحتی، علمی و … استفاده کنند. حتی در تاسیس و راه اندازی و اداره اینگونه مجامع پیشقدم باشند.

12- به لحاظ مشارکت هر چه بیشتر بازنشستگان و سالمندان در جامعه ، کانونهای بازنشستگی تشکیل و فعال شوند.

13- سازمان‎ها و ادارات دولتی ترتیبی اتخاذ نمایند تا از تخصص‎ها، مهارت‎ها و تجربیات بازنشستگان در جلسات وتیم های کاری از وجود بازنشستگان در تصمیم‎گیری‎های خود به عنوان مشاور و راهنما استفاده کننند.

14- هر سال روز 25 ذی الحجه به نام روز تکریم بازنشسته گان اختصاص داده شده است دستگاههای اجرایی ترتیبی اتخاذ نمایند تا از خدمات بازنشستگان به نحو مقتضی قدردانی گردد.

15- سازمانها در برگزاری مراسم بازنشستگی برای مدیران وکارکنان تبعیض قائل نشوند.